Kinhtedothi – Tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật Hà Nội lần thứ 2, đề tài “Xây dựng và tổ chức vận hành Trung tâm hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp Nguyễn Bỉnh Khiêm tại Vĩnh Yên” đã gây ấn tượng mạnh với hội đồng giám khảo. Mô hình này không chỉ đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông 2018 mà còn thể hiện tư duy khoa học, sáng tạo và tính ứng dụng cao, có khả năng nhân rộng ra nhiều cơ sở giáo dục trong cả nước. Đổi mới giáo dục từ hoạt động trải nghiệm

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Nghị quyết 29-NQ/TW và Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp được xác định là trụ cột quan trọng để hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh. Tuy nhiên, việc triển khai ở nhiều nơi còn mang tính hình thức, thiếu cơ sở vật chất và chương trình đồng bộ.

Xuất phát từ thực tiễn đó, Hệ thống giáo dục Nguyễn Bỉnh Khiêm đã nghiên cứu, xây dựng và đưa vào vận hành Trung tâm trải nghiệm, hướng nghiệp tại Vĩnh Yên. Trên diện tích 7,5ha với tổng mức đầu tư gần 50 tỷ đồng, trung tâm được thiết kế theo mô hình “trường trong vườn”, “công viên trường học”, tạo không gian mở, sinh động, gắn liền với thiên nhiên và lao động sản xuất.

Đề tài đã thiết kế 22 chủ đề giáo dục trải nghiệm, hướng nghiệp dành cho học sinh từ tiểu học đến THPT, gắn liền với thực tế đời sống.

Ở cấp THCS, học sinh được khám phá thiên nhiên, tìm hiểu nghề truyền thống, trải nghiệm STEM, rèn kỹ năng thể thao, nghệ thuật và tham gia hoạt động cộng đồng.

Còn với cấp THPT, học sinh được hướng nghiệp, chọn nghề, bảo tồn thiên nhiên, trải nghiệm nghề cơ khí, mộc, pha chế, cùng với thực hành các môn khoa học tự nhiên, xã hội.

Đặc biệt, chương trình yêu cầu 100% học sinh biết bơi và chơi ít nhất một môn thể thao, đồng thời được rèn kỹ năng báo cáo, phân tích khoa học sau mỗi hoạt động. Điều này giúp học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất, trí tuệ và nhân cách.

Chủ nhiệm đề tài – TS. Nguyễn Văn Hoà (Chủ tịch Hội đồng trường) cho biết, lý do nghiên cứu và triển khai mô hình xuất phát từ mong muốn đưa hoạt động trải nghiệm đi vào thực chất, khắc phục tình trạng “dạy trên giấy”:

“Chúng tôi mong muốn học sinh không chỉ học lý thuyết trong lớp mà còn được tiếp xúc, trải nghiệm, sản xuất, từ đó hình thành kỹ năng sống và phẩm chất nghề nghiệp. Mô hình trung tâm trải nghiệm tại Vĩnh Yên chính là một ‘phòng thí nghiệm xã hội’ để học sinh rèn luyện, sáng tạo và trưởng thành”.

Theo báo cáo, mỗi tháng có khoảng 3.800 lượt học sinh tham gia trải nghiệm tại trung tâm. Các em không chỉ được học tập, rèn luyện kỹ năng mà còn trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp. Trung tâm hiện tự cung cấp được 90% nhu cầu thực phẩm sạch (rau xanh, thịt, trứng, gia cầm) cho hơn 4.000 học sinh và giáo viên của hệ thống trường Nguyễn Bỉnh Khiêm. Năm 2024, trung tâm đã sản xuất 59,8 tấn rau xanh và hơn 3,5 tấn thịt, vừa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, vừa tiết kiệm chi phí, mang lại giá trị kinh tế, xã hội rõ rệt. Đây là sự kết hợp sáng tạo giữa giáo dục và lao động sản xuất - một cách làm hiếm thấy ở nhiều mô hình trường học hiện nay.

Gắn học với hành, gieo “hạt giống tương lai”

Việc xây dựng và vận hành Trung tâm hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp Nguyễn Bỉnh Khiêm tại Vĩnh Yên không chỉ tạo ra một môi trường học tập mới mẻ mà còn mang ý nghĩa đưa hoạt động trải nghiệm đi vào thực chất, khắc phục tình trạng “dạy trên giấy” vốn phổ biến ở nhiều trường phổ thông hiện nay. Thay vì chỉ học lý thuyết trong sách vở, học sinh được trực tiếp tham gia lao động, thực hành, gắn kiến thức với đời sống thực tiễn. Đây chính là bước chuyển quan trọng giúp giáo dục phổ thông thoát khỏi lối dạy học khô cứng, hình thức, đồng thời nuôi dưỡng năng lực sáng tạo, khả năng thích ứng và ý thức nghề nghiệp cho thế hệ trẻ trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.

Tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật Hà Nội lần thứ 2, đề tài đã nhận được nhiều ý kiến đánh giá tích cực từ hội đồng giám khảo.

TS Nguyễn Việt Xô - Viện trưởng Viện Nghiên cứu đào tạo, đổi mới sáng tạo và quản trị doanh nghiệp, Ủy viên Hội đồng, nhận định: “Đề tài là minh chứng rõ rệt cho việc kết hợp giữa nghiên cứu khoa học và triển khai thực tiễn. Không chỉ dừng ở ý tưởng, nhóm tác giả đã hiện thực hóa thành mô hình quy mô, có tính hệ thống, tính ứng dụng và hiệu quả xã hội cao”.

Trong khi đó, TS Phạm Văn Nam - Trung tâm Nghiên cứu phát triển cơ sở vật chất thiết bị dạy học và đồ chơi trẻ em(Ủy viên Hội đồng) đánh giá, điểm nổi bật của mô hình là tạo được sự gắn kết giữa dạy học, trải nghiệm và sản xuất, qua đó khơi dậy tinh thần học đi đôi với hành. Đây là giải pháp có thể nhân rộng ở nhiều địa phương, phù hợp với yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Trung tâm trải nghiệm, hướng nghiệp Nguyễn Bỉnh Khiêm đã trở thành địa chỉ tin cậy cho phụ huynh, học sinh và xã hội. Từ một cơ sở ban đầu ở Cầu Giấy, hệ thống NBK đã phát triển thêm các trường tại Tây Hồ, Rubik với quy mô 4.000–5.000 học sinh, cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ.

Mô hình cũng có thể áp dụng linh hoạt toàn phần với những cơ sở có điều kiện, hoặc từng phần đối với các trường vùng khó. Đây là giải pháp hữu hiệu để đưa hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp vào thực chất, tránh hình thức, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Sự thành công của đề tài “Xây dựng và tổ chức vận hành Trung tâm hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp Nguyễn Bỉnh Khiêm tại Vĩnh Yên” đã cho thấy sức mạnh của tư duy đổi mới sáng tạo trong giáo dục. Đây không chỉ là một công trình khoa học, kỹ thuật được đánh giá cao tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật Hà Nội lần thứ 2, mà còn là một mô hình giáo dục thực tiễn, bền vững, có khả năng nhân rộng toàn quốc, góp phần thiết thực vào sự thành công của chương trình giáo dục phổ thông mới.